جوان آنلاین: دکتر عزتالله وقری، رئیس اداره آموزش، برنامهریزی و فرهنگسازی پایه و همگانی جمعیت هلالاحمر در گفتوگو با «جوان» میگوید: با حذف وسایل غیرضروری خطرناک، جابهجایی تخت از کنار پنجره، انتقال وسایل سنگین و شکستنی به طبقات پایین، برداشتن گلدانها از محلهای پرخطر و قرارندادن کمد و قفسهها کنار درها و خروجیها میتوان آسیبها و خطرات ناشی از زلزله را کاهش داد. متن گفتوگو با وی را بخوانید.
زلزله بم چه تغییری باید در سبک زندگی خانوادههای ایرانی ایجاد میکرد که شاید هنوز به آن توجه کافی نشده است؟
زلزله بم نشان داد آگاهی خانوادههای ایرانی درباره اقدامات لازم قبل، حین و بعد از بلایا پایین است و لازم بود سبک زندگی آنها به سمت آموزش، آمادگی و افزایش تابآوری تغییر کند. با گسترش آموزش همگانی میتوان خسارات را کاهش داد. در این راستا، اجرای برنامههایی مانند طرح ملی «خادم» با شعار «خانواده آماده، جامعه آماده» و سایر برنامههای آموزش همگانی از سال ۱۳۹۵ تا حد زیادی آمادگی مردم در مواجهه با حوادث افزایش یافته است.
به نظر شما یک خانواده ایمن در برابر زلزله چه ویژگیهایی دارد؟
خانواده ایمن در برابر زلزله، خانوادهای است که بداند هنگام وقوع زلزله چگونه و با حفظ خونسردی واکنش مناسب نشان دهد. این آمادگی از طریق آموزش، تمرین و شرکت در مانورهای خانوادگی پیش از وقوع زلزله به دست میآید. اعضای خانواده باید با پناهگیری در مکانهای کمخطر و مسیرهای خروج اضطراری آشنا و این مکانها را از قبل شناسایی و تمرین کرده باشند.
سادهترین اقداماتی که هر خانواده میتواند در خانه برای کاهش خطر زلزله انجام دهد، چیست؟
سادهترین اقدام برای کاهش خطر زلزله در خانه، کاهش خطر اجزای غیرسازهای مانند وسایل دکوری و لوازم داخلی است. با حذف وسایل غیرضروری خطرناک، جابهجایی تخت از کنار پنجره، انتقال وسایل سنگین و شکستنی به طبقات پایین، برداشتن گلدانها از محلهای پرخطر و قرارندادن کمد و قفسهها کنار درها و خروجیها میتوان آسیبها و خطرات ناشی از زلزله را کاهش داد.
نقش والدین در آموزش ایمنی به کودکان چقدر مهم است و از چه سنی باید این آموزشها را شروع کرد؟
نقش والدین در آموزش ایمنی به کودکان بسیار مهم است و این آموزشها باید از سنین کودکی آغاز شود. والدین با صحبت درباره زلزله، اجرای مانورهای ساده و بازیمحور در خانه، آموزش پناهگیری صحیح، شناسایی نقاط کمخطر و پرخطر و استفاده از نقاشی و داستانهای آموزشی میتوانند آگاهی و آمادگی کودکان را افزایش دهند. با توجه به توان بالای یادگیری کودکان و نوجوانان، آموزش مهارتهای ایمنی باعث کاهش آسیبپذیری آنها در بحرانها میشود و طرحهایی مانند «غنچههای هلال» (سن چهار تا هفت سال) نیز در همین راستا اجرا شدهاند.
آیا داشتن کیف یا بسته اضطراری باید جزو وسایل ثابت هر خانه باشد؟ خانوادهها چه اقلامی را حتماً در آن قرار دهند؟
بله. داشتن کیف یا بسته اضطراری باید جزو وسایل ثابت هر خانه باشد، زیرا پس از زلزله خانوادهها تا مدتی فقط به امکانات خود متکی هستند. این کیف باید اقلام ضروری برای حداقل سه روز را شامل شود؛ مانند جعبه کمکهای اولیه، آب، غذای خشک و کنسروی، پول نقد، کپی مدارک شناسایی، رادیوی باتریخور، چراغقوه، سوت، کنسرو بازکن، داروها، وسایل بهداشتی بانوان، لباس مناسب فصل و سایر نیازهای ضروری. همچنین مشارکت سازمانها در تهیه و توزیع این کیفها به عنوان بسته حمایتی اهمیت دارد.
پس از وقوع حادثه، مدیریت استرس و ترس خانوادهها به ویژه کودکان چقدر اهمیت دارد و چه توصیهای در این زمینه دارید؟
بسیاری از کودکان با حمایت مناسب از سوی خانواده و اطرافیان و با تکیه بر تواناییهای ذاتی خود میتوانند به تدریج با تجربه تلخ کنار بیایند و بدون بروز علائم شدید و طولانیمدت به زندگی عادی خود برگردند، اما برخی از کودکان با توجه به اینکه هنوز از نظر عاطفی و ذهنی و تابآوری به حد کافی به پختگی نرسیدهاند تجربیات ناگوار و سوانح مختلف میتوانند تأثیرات عمیقی بر روان لطیف کودکان بگذارند. یکی از پیامدهای جدی این تجربیات، استرس پس از سانحه در کودکان است که گاهی میتواند به شکل اختلال استرس پس از سانحه بروز کند.
سبک زندگی امروزی (آپارتماننشینی، استفاده زیاد از وسایل برقی و گازسوز) چه خطراتی در زمان زلزله ایجاد میکند و خانوادهها چگونه میتوانند آن را مدیریت کنند؟
سبک زندگی امروزی در زمان زلزله میتواند خطراتی مانند آتشسوزی، برقگرفتگی و نشت گاز ایجاد کند. برای مدیریت این خطرات، خانوادهها باید سیستم برق و گاز ساختمان را ازسوی افراد متخصص بررسی و ایمنسازی کنند از لولههای انعطافپذیر استفاده کنند، هشداردهندههای دود نصب کنند و با محل و نحوه استفاده از کپسول آتشنشانی آشنا باشند. همچنین مسیرهای ورودی، خروجی و راهپلهها باید از وسایل خطرناک خالی یا به خوبی ثابت شوند.
به مناسبت روز ایمنی، اگر هر خانواده فقط یک عادت ایمن را در زندگی روزمره خود نهادینه کند، آن عادت چه باید باشد؟
هر فصل سال (حداقل چهار بار در طول یک سال) تمام اعضای خانواده دور هم جمع شوند و با فرض یک زلزله در منزل انجام تمرین (مانور) را در برنامه داشته باشند. تا آنجا که ممکن است همه افراد منزل کمکهای اولیه را یاد بگیرند، برای اینکه بعد از یک زلزله شدید، درمانگاهها و بیمارستانها به شدت شلوغ خواهند شد، بنابراین دسترسی به امکانات پزشکی بسیار دشوار میشود. همچنین لازم است اعضای خانواده بهطور منظم، حداقل هر فصل یکبار، درباره وظایف خود در زمان زلزله صحبت کرده و مانور خانوادگی برگزار کنند. همچنین باید از قبل یک محل مشخص و شناختهشده در محله برای ملاقات پس از زلزله تعیین شود. در خانوادههایی که افراد آسیبپذیر دارند، لازم است مسئولیت کمک و مراقبت از آنها از پیش مشخص شود تا در شرایط اضطراری اقدامات لازم بهدرستی انجام گیرد.
اگر بخواهید یک توصیه به خانوادههای ایرانی در سالروز زلزله بم داشته باشید، آن توصیه چیست؟
باید همیشه آماده باشیم. برنامهریزی و آمادگی باعث حفظ آرامش و رفتار درست هنگام زلزله میشود. با افزایش آگاهی، داشتن کیف اضطراری و انجام مانورهای خانوادگی میتوان توان مقابله با حوادث را بالا برد. مهمتر از همه اینکه همه اعضای خانواده از کوچک تا بزرگ، دغدغه آمادگی را در برابر بلایا داشته باشند.
